Moderne kantoorcomplexen met veel glas kunnen efficiënter worden verwarmd. Al bij een klein straaltje zon warmen ze flink op. “Die warmte kun je prima gebruiken”, zegt wetenschapper binnenmilieu Frans Rasenberg. “Toch staan vaak de ramen open terwijl de kachel vol staat te branden. Dan ben je gewoon energie aan het verspillen.”
In het centrum van de steden staan veel gebouwen met grote glasoppervlakken. Logisch, want glas is een relatief goedkoop en populair bouwmateriaal, dat zorgt voor een uitstekende gebouwbeleving. Het glasoppervlak werkt tegelijk als een zonnecollector. Er wordt dus warmte opgevangen, behoorlijk veel zelfs. “Bij een buitentemperatuur van 10 graden kan het binnen in die gebouwen ruim boven de 20 graden zijn. Er wordt in principe voldoende energie opgevangen om zo’n gebouw bijna het hele jaar verwarmen met zonnewarmte.”
Winterstand afschaffen
Dat gebeurt bijna nergens. De installaties in kantoorcomplexen worden aangestuurd op basis van allerlei factoren, waaronder de buitentemperatuur. Er wordt uitgegaan van verouderde aannames, zoals het idee dat een gebouw bij een buitentemperatuur van 10 graden of lager zal afkoelen. Om dat te voorkomen gaan de installaties in het najaar in de winterstand, zodat de kachel gaat branden.
Die aannames zijn bedacht in een tijd waarin kantoorgebouwen nog niet zo goed werden geïsoleerd. Maar dat is veranderd. De noodzaak om de CO2-uitstoot te verminderen door te besparen op fossiele brandstoffen heeft ervoor gezorgd dat die isolatie nu wel aanwezig. Een veel gebruikte en relatief goedkope techniek is de vliesgevel. Dat is een extra laagje materiaal rondom het gebouw, dat zorgt voor akoestische en energetische isolatie. Het ziet er bovendien fraai uit.
Vraaggestuurd binnenmilieu
Het wordt tijd om de aansturing van de installaties bij die nieuwe gebouweigenschappen te laten aansluiten. Want het wordt nu veel te warm in die gebouwen. Rasenberg is een voorstander van het aansturen van de installaties op basis van het binnenmilieu in de werkruimtes. “Als werkruimtes door de zon opwarmen is dat gratis warmte. De temperatuur is uitstekend onder controle te houden door tijdig te gaan spuien. Dat is zo effectief, dat er alleen bij hele hoge temperaturen in de zomer machinaal moet worden gekoeld. En in de winter hoeft er alleen bij extreem koud weer met een kachel te worden verwarmd.”
Met deze methode van spuien wordt er minder gebruik gemaakt van koel- en verwarmingssystemen. Er wordt minder fossiele brandstof verbruikt, waardoor de CO2-uitstoot omlaag gaat. Bovendien wordt er fors bespaard op energiekosten. Want spuien – ventileren door ramen open te zetten – kost geen energie. De enige kosten die daarmee gepaard gaan is de eenmalige aanschaf van een systeem dat de ramen automatisch tijdig opent en sluit. “Een goed binnenmilieu kan aanzienlijk bijdragen aan de klimaatdoelstellingen als we slim gebruik maken van zonnewarmte. Vanuit dat idee is een kachel in de winterstand een totaal achterhaald concept.”