Van oudsher wordt ons al op heel jonge leeftijd geleerd wat schoon en vies is. Van eten met vieze handen kun je ziek worden, een keuken is een broedplaats van bacteriën en een transpiratiegeur is onaangenaam. Uiteraard zit daar wel een kern van waarheid in, maar het fanatisme waarmee tegenwoordig wordt geprobeerd onhygiënische situaties te voorkomen is een beetje overdreven.

Voor ieder gezondheidsrisico is wel een product ontwikkeld. De handen worden afgeveegd met desinfecterende schoonmaakdoekjes, deo’s worden meerdere keren per dag aangebracht en het assortiment schoonmaakmiddelen in de keuken is imposant. Als dat nog niet genoeg helpt zijn er elektrische luchtverfrissers, die maandenlang een aangenaam luchtje verspreiden.

Aandacht voor hygiëne is heel belangrijk, zegt Rasenberg. Maar al die producten komen ook in de lucht terecht en dan schieten we het doel – een gezonde leefomgeving – een beetje voorbij. “Buiten is de lucht schoon. Het is heel gezond om regelmatig een raam open te zetten of op een andere manier te zorgen voor verse buitenlucht.”

Natuurlijke signalen

Iedereen kent wel dat fijne gevoel na een lange wandeling aan zee. Dat komt onder anderen door de schone frisse zeelucht. We kunnen als het ware ruiken dat het gezond is. Op die manier vertelt ons lichaam zelf wat goed voor ons is en wat niet. Dat doet het ook bij acuut gevaar, bijvoorbeeld bij gas-, ammoniak- of brandlucht. Dan slaan we op de vlucht. Andere waarschuwingen, zoals droge ogen, hoofdpijn, moeite met ademhalen, of een gevoel van benauwdheid nemen we minder serieus.

Als het een beetje onfris ruikt is dat niet prettig, maar het went na verloop van tijd. “Neem bijvoorbeeld een klaslokaal. Na een uurtje lesgeven aan een groep van 30 kinderen kan het er behoorlijk stinken. Toch zal om die reden niet snel iemand naar buiten gaan of een raam open zetten.”

Niemand realiseert zich dat ruimtes waar het stinkt ongezond zijn. De stank wordt veroorzaakt door een matige concentratie van chemische stoffen, schimmels en bacteriën in de lucht. Wie vaak langdurig in zo’n omgeving is kan serieuze gezondheidsklachten krijgen. Het is dus beslist niet aan te bevelen om jarenlang les te geven in een slecht geventileerd klaslokaal.

Operatiekamers

In professionele medische omgevingen is men zich in de afgelopen jaren steeds beter bewust geworden van de relatie tussen schone lucht en gezondheid. In ziekenhuizen en laboratoria wordt veel gewerkt met schoonmaakmiddelen en desinfecterende stoffen. In een operatiekamer leveren die gevaar op voor patiënten, ook in kleine concentraties. Omdat die stoffen bijna niet te ruiken zijn, is het monitoren van de luchtkwaliteit dus heel belangrijk.

Samen met Linde Gas heeft Frans Rasenberg meetapparatuur ontwikkeld om de luchtkwaliteit continu in de gaten te houden. Met een display aan de wand kunnen chirurgen tijdens operaties met behulp van een simpel stoplichtsysteem in één oogopslag zien of de lucht voldoende schoon blijft.

De sensor in de apparatuur is zo gevoelig, dat een enkele molecuul al wordt gedetecteerd. “Dat lijkt misschien overdreven, maar zulke minuscule hoeveelheden kunnen voor een kwetsbare patiënt het verschil maken.”

De natuur als voorbeeld

Een huis staat symbool voor veiligheid, intimiteit, comfort welzijn en gezondheid. Dat moet bijdragen aan een optimale kwaliteit van leven en dus ook aan een maximale gezondheid. “We besteden er heel veel tijd en energie aan om gezond te leven, maar bij luchtverontreiniging kijken we de andere kant op. Terwijl juist dat gemakkelijk te herkennen is. Want het ruikt niet lekker en je krijgt hoofdpijn. Dus luister naar je lichaam en ga op tijd ventileren met de gezonde buitenlucht. Want gezonde lucht komt echt niet uit een spuitbus.”